Exoneratie

De meeste commerciële contracten en algemene voorwaarden tussen professionele partijen bevatten een ‘exoneratieclausule‘. Dat is een clausule waarin de aansprakelijkheid van veelal de leverancier wordt beperkt en/of uitgesloten. Soms kan het uitsluiten of beperken van aansprakelijkheid te ver gaan en zet de rechter er een streep doorheen. Recentelijk gebeurde dat in een procedure tussen NBK Forwarding BV en ICT-dienstverlener GreenCat BV. De Rechtbank Rotterdam achtte de uitsluiting van aansprakelijkheid zoals opgenomen in de exoneratieclausule in de algemene voorwaarden van GreenCat ‘naar maatstaven van de redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar’. Gevolg: GreenCat moest schadevergoeding betalen.

Hoofdregel

Even terug naar de basis. Laten we als voorbeeld uitgaan van een contract tussen een leverancier en een klant. Volgens de wet moet de leverancier aan de klant schade vergoeden die is ontstaan door zijn toerekenbare tekortkoming (wanprestatie). Daarvoor is -kort gezegd- nodig dat de wanprestatie aan de leverancier is toe te rekenen, dat er oorzakelijk verband is tussen de schade van de klant en de tekortkoming van de leverancier en dat de leverancier in verzuim is. Om ervoor te zorgen dat de leverancier in verzuim raakt, zal de klant in de meeste gevallen een schriftelijke ingebrekestelling aan de leverancier moeten sturen. Zie hiervoor mijn blog Denk aan ingebrekestelling!

Deze wettelijke regeling is echter ‘regelend recht’. Dat betekent dat de leverancier en de klant hiervan in een contract of algemene voorwaarden kunnen afwijken. Veel leveranciers willen alleen zaken doen als zij hun risico’s kunnen beperken en dat doen zij door het uitsluiten of beperken van hun contractuele aansprakelijkheid.

Hoe wordt aansprakelijkheid beperkt of uitgesloten?

Vaak worden bepaalde ‘soorten schade‘ helemaal uitgesloten. In de case van NBK Forwarding en GreenCat had GreenCat bijvoorbeeld haar aansprakelijkheid uitgesloten voor ‘indirecte schade’.  Daaronder werd in GreenCats’s algemene voorwaarden onder andere verstaan: gevolgschade, gederfde winst, gemiste besparingen, verlies van schade aan gegevensbestanden en schade door bedrijfsstagnatie. Verder wordt de aansprakelijkheid voor de schade die niet volledig is uitgesloten, vaak beperkt tot een bepaald maximumbedrag. Dat kan een door beide partijen overeengekomen vast bedrag zijn. Ook wordt dat maximum vaak gekoppeld aan de contractswaarde.

Hoe ver kun je gaan?

Als er een consument betrokken is, kan de leverancier zijn aansprakelijkheid veelal niet of nauwelijks beperken of uitsluiten. In business to business relaties is het toegestaan dit soort afspraken te maken, maar soms acht de rechter het te dol en zet hij een exoneratieclausule geheel of gedeeltelijk aan de kant. En dat gebeurde dus in de case van NBK Forwarding en GreenCat.

NBK Forwarding is een bedrijf gericht op transport en logistiek. GreenCat is een ICT onderneming die zich richt op de ondersteuning van bedrijfsprocessen van transportondernemingen. Vast was komen te staan dat GreenCat bij de uitvoering van de overeenkomst met NBK Forwarding wanprestatie had gepleegd en dus in principe aansprakelijk was voor de schade van NBK. GreenCat beriep zich echter op de exoneratieclausule in haar algemene voorwaarden, waarin aansprakelijkheid voor  ‘indirecte schade’ volledig was uitgesloten. Maar de rechter oordeelde op grond van de volgende overwegingen dat GreenCat zich daar niet op kon beroepen:

• GreenCat was deskundige op het gebied van ICT. NBK was weliswaar een professionele partij, maar geen ICT specialist.
• NBK had GreenCat alle mogelijkheden gegeven om kennis te nemen van het bedrijf en de processen van NBK om zo goed te kunnen beoordelen over welke functionaliteiten de software moest beschikken.
• GreenCat en NBK zijn langdurig in gesprek geweest over de nieuwe software en het nieuwe systeem.
• De exoneratieclausule is opgenomen in de algemene voorwaarden van GreenCat en partijen hebben niet over de clausule onderhandeld.
• De uitsluiting van ‘indirecte schade’ als bedoeld in de algemene voorwaarden leidt in de praktijk tot een nagenoeg algehele uitsluiting van aansprakelijkheid, waardoor er onvoldoende prikkel voor GreenCat als leverancier overblijft om zijn afspraken na te komen.

De rechter vond volledige uitsluiting van aansprakelijkheid voor ‘indirecte schade’ onaanvaardbaar gezien deze omstandigheden, maar erkende wel dat een leverancier er een gerechtvaardigd belang bij heeft zijn risico’s te beperken. De rechter zette de uitsluiting van aansprakelijkheid voor ‘indirecte schade’ om in een beperking van aansprakelijkheid en achtte GreenCat aansprakelijk voor ‘indirecte schade’ tot een maximumbedrag van EUR 180.000, want dat was de contractswaarde.

Wat nu?

Als afnemer hebt u met deze uitspraak van de Rotterdamse Rechtbank bij onderhandelingen over de exoneratieclausule extra munitie in handen om te betogen dat volledige uitsluiting van aansprakelijkheid voor bepaalde ‘soorten schade’ niet acceptabel is.

De leverancier aan de andere kant hoeft niet direct een streep te zetten door iedere uitsluiting van aansprakelijkheid. Wel kan hij erop anticiperen dat volledige uitsluiting van bepaalde aansprakelijkheid soms niet houdbaar is, door in het contract of zijn algemene voorwaarden op te nemen dat als op de uitsluiting geen beroep kan worden gedaan, de aansprakelijkheid in ieder geval nooit hoger zal zijn dan bedrag X.

Als u vragen hebt over aansprakelijkheidsclausules, neem dan gerust contact op. Wij helpen u graag verder.